W dniach 14-15 sierpnia 2017 odbyły się II Skawińskie Spotkania z Historią, których tematem przewodnim była legendarna szarża pod Rokitną 1915 roku. Projekt wpisał się w obchody Roku Generała Józefa Hallera.

Pierwszego dnia w Dworze Dzieduszyckich w Radziszowie została zorganizowana konferencja historyczna, przybliżająca: czasy i miejsca wydarzeń, skalę działań wojennych, uczestników i ich wspomnienia.

Pan Bogusław Głód, oficer Wojska Polskiego, pasjonat historii i rekonstruktor, wprowadził zebranych w ogólne Działania austro-węgierskiej 7 Armii gen. Karola  Pflanzer-Baltina na Bukowinie. Generał Baltin wyróżnił się swoim nowatorskim podejściem do podkomendnych, wyznając zasadę, że oficer musi znać osobiście każdego podwładnego, a żołnierz musi wiedzieć, o co tak naprawdę walczy.

Wielką Wojnę oczami żołnierzy 13 Pułku Piechoty poznaliśmy dzięki świetnemu referatowi pana Łukasza Wrony, który zebrał wspomnienia „trzynastaków”, skoszarowanych w Krakowie, pochodzących zarówno z miasta, jak i okolicznych wsi. Ich relacje, do bólu szczere i bezpośrednie najlepiej oddają, czym jest wojna dla zwykłego człowieka, wciągniętego w tryby wielkiej historii.

Pan Leszek Kapłon, wiceprezes Galicyjskiego Towarzystwa Historycznego, próbował prześledzić szlak bojowy polowej drużyny skawińskiego Sokoła, by stwierdzić, czy mogli być świadkami szarży rokitniańskiej. Niestety – ostatecznie żródła dowiodły, że nie mogli widzieć naocznie tego ataku.

Pan Tomasz Jamróz-Piłsudski – prabratanek Marszałka, komendant Grupy Rekonstrukcji Historycznej 1 Pułku Piechoty I Brygady Legionów Polskich – przybliżył postać Generała Zygmunta Zielińskiego – „Dziadka” II Brygady Legionów Polskich. Tradycja podaje, że będąc świadkiem masakry żołnierzy w trakcie szarży pod Rokitną ów twardy wódz, doświadczony w boju – zapłakał. Ocalałym z pogromu osobiście dziękował i patrzył prosto w oczy, odznaczając każdego za odwagę na polu walki.

Dr Wiesław Bator, prezes Galicyjskiego Towarzystwa Historycznego, zaprezentował osobę Jerzego Stanisława Oskierki-Kramarczyka – zapomnianego uczestnika szarży rokitniańskiej. Zapomnienia spowodowanego przez samego bohatera, którego skromność i prostota przyprawia o ból głowy i nieprzespane noce historyków – nie pozostawił po sobie niemal żadnych wspomnień. Na szczęście rodzina przechowała najcenniejsze pamiątki – przede wszystkim grad medali za nadzwyczajną odwagę i waleczność, które teraz pomagają odtworzyć przebieg życia bohatera.

Na koniec przybliżyliśmy się do realiów epoki dzięki prezentacji pana Roberta Fedyka, która stanowiła łącznik między teorią konferencji a praktyką rekonstrukcji historycznej, czyli odtworzeniem szarży pod Rokitną. Robert Fedyk – pasjonat i kolekcjoner – zaprezentował oryginalne szable z okresu Wielkiej Wojny, którymi posługiwały się obie strony konfliktu, tj. wojska austro-węgierskie (w tym II Brygada Legionów) oraz wojska bolszewickie. Jak można było przypuszczać, prezentacja wzbudziła wielkie zainteresowanie wśród męskiej części widowni.

Integralną część konferencji stanowiła recytacja poezji wojennej, sławiącej bohaterów spod Rokitnej, w wykonaniu harcerzy z Niezależnego Związku Harcerstwa „Czerwony Mak”. Dziękujemy: Aleksandrze Szybisty, Sandrze Miśkiewicz, Monice Stec, Agnieszce Stec, Emilii Visentini, Małgorzacie Szybisty oraz Wiktorowi Karpale za czynny udział w wydarzeniu i jego wzbogacenie.

We wtorek 15 sierpnia, w 97. rocznicę Bitwy Warszawskiej zwanej „Cudem nad Wisłą”, na Błoniach Skawińskich odbyło się plenerowe widowisko historyczne – rekonstrukcja szarży pod Rokitną 1915 roku. Zobaczyliśmy, jak wyglądały działania wojenne II Brygady Legionów podczas kampanii Besarabskiej, w wykonaniu wiodących grup rekonstrukcji historycznej w kraju:

GRH „II Brygada Legionów”,

GRH „Gorlice 1915”,

GRH 13 pp. „Krakowskie Dzieci”,

GRH 69 pp.  ”Riazański”,

GRH 155 pp. Pruski.

Widowisko wg scenariusza Jarosława Przybyło rozpoczęła modlitwa ekumeniczna za poległych. Dramaturgię wydarzeń upalnego dnia 13 czerwca 1915 roku podkreślił znakomitym, emocjonalnym monologiem dr hab. Andrzej Olejko. Dzieki niemu mogliśmy odczuć w pełni zmęczenie, bezsilność i bezsensowność wojny, które jednak nie złamały żołnierskiego ducha. Rozkaz to święta rzecz! Obejrzeliśmy atak II Brygady Legionów na stanowiska rosyjskie, zwieńczone legendarną szarżą ułanów II szwadronu pod dowództwem rotmistrza Zbigniewa Dunin-Wąsowicza, którą wykonał 21 Pułk Ułanów Nadwiślańskich GRH Kawalerii Polskiej ze „Stajni pod siwym wałachem”. Legendarną – choć zapomnianą, bo politycznie niepożądaną dla późniejszych pokoleń. Lektor widowiska przypomniał, że pamięć o Rokitnej trwa dzięki Krakowowi, który sprawuje opiekę nad grobami legionistów na Cmentarzu Rakowickim. Pamiętajmy o ich odwadze i miłości do Ojczyzny, której byli bezwarunkowo oddani.

Gdy już opadł bitewny kurz znakomita inscenizacja została nagrodzona przez widzów długą owacją, a na zmęczonych żołnierzy czekała żołnierska grochówka z kuchni polowej.

Organizatorzy dziękują wszystkim wolontariuszom, bez których pomocy nie byłoby możliwe przygotowanie widowiska: OSP Skawina I, OSP Skawina II Korabniki, OSP Kopanka, OSP Radziszów oraz druhny i druhowie Niezależnego Związku Harcerstwa „Czerwony Mak” im. Bohaterów Monte Cassino.

 

II Skawińskie Spotkania z Historią – Szarża pod Rokitną 1915

 

Organizatorzy:

Galicyjskie Towarzystwo Historyczne

Muzeum Regionalne w Skawinie

Centrum Kultury i Sportu w Skawinie

 

Patronat Honorowy:

Wojewoda Małopolski Piotr Ćwik

Marszałek Województwa Małopolskiego Jacek Krupa

Starosta Powiatu Krakowskiego Józef Krzyworzeka

Burmistrz Miasta i Gminy Skawina Paweł Kolasa

 

Projekt został zrealizowany przy wsparciu finansowym Województwa Małopolskiego, Powiatu Krakowskiego i Gminy Skawina.

Joanna Kurpiel, źródło: CKiS, fot. Jarosław Karasiński